LTC:
Thật lâu mới có một bài ngắn, cô đọng và rất đáng đọc. Trước hết xin cám ơn tác giả bài viết: ông Phan Hội Yên
Tôi trích 1 đoạn trong bài (ở bên trên) mà theo tôi, đó mới là tóm tắt.
Không phải tóm tắt bài này, mà là tóm tắt cuộc chiến Việt Nam, tóm tắt cái ngã ngũ, cái hồi kết của cuộc nội chiến -nói riêng, của một quốc gia- và cuộc chiến muôn thuở của Chính - Tà, nói chung.
Các cá nhân A, B, C ...dù một thời từng là nhân vật "đinh", sao hay trăng gì gì đó đi chăng nữa cũng chỉ có một thời thôi, và thời đó của họ qua rồi nếu họ tự chứng tỏ cho thế tục thấy họ chỉ là một đơn vị sống có nhu cầu riêng của cá nhân họ, và tùy thời sẽ thay đổi cho phù hợp cái thôi thúc của nhu cầu đó. Họ thực ra cũng chỉ là quần chúng vô danh và rộng lớn làm nên đời sống này. Đừng trách họ và cũng đừng khinh họ. Thời nào, ở đâu, bao lâu loài người còn quần cư thì vẫn còn nhan nhản những đơn vị sống ấy. Có thể họ biết làm nhạc, biết hát, biết vẽ v.v...nhưng họ chả thể nào BIẾT SỐNG, tức là biết làm người. Càng khó hơn là làm người có tình thương, lòng lân mẫn, có trách nhiệm, và tự trọng. Mà đâu chỉ có các thứ vừa kể với bản thân với người thân...mà còn với đồng bào, với non sông..Có lẽ đòi hỏi như vậy là hơi nhiều phải không?
Nhưng không sao khác hơn được.
Trước ngày mất mấy ngày, nhạc sĩ Nguyễn Hiền chả hề đòi hỏi gì cho bản thân mình mà luôn miệng, dù yếu ớt- nhắc nhở, bày tỏ và kêu gọi bạn bè người thân người hâm mộ xung quanh phải không ngừng nghỉ trong cuộc tranh đấu dẹp bỏ bạo quyền cộng sản.
Hay gần đây nhất, cùng tấm gương lớn đó là Ngục sỹ Nguyễn chí Thiện...
Ta ngưỡng phục những đại nhân này (cũng như nhiều vị khác nữa...) và chớ trách hờn quần chúng. Trong con mắt tôi, Khánh Ly hay Trịnh công Sơn hay Phạm Duy chỉ là mấy cá nhân trong khối quần chúng to lớn VN mà thôi.
Công cuộc mà chúng ta theo đuổi là bền chí đấu tranh quyết đem lại dân chủ công bằng tự do cho VN (mà trừ ra 20 năm miền Nam quốc gia thì người VN chưa bao giờ được hưởng) Khi có tự do rồi thì mới đặt nền móng cho Giáo Dục, và theo sau đó mới mong có bao lớp người Việt biết tự trọng, biết LÀM NGƯỜI.
Cuộc chiến VN chưa dừng, chỉ im tiếng súng một cách bạo cưỡng của cục diện thế giới kể từ 1975, nhưng nó lại mau chóng dời bình diện sang cuộc chiến văn hóa, chính nghĩa hay phi nhân...cho đến nay, tức là 37 năm sau, và chắc là chả ai còn có thể phản bác tính Thắng-Thua của nó như ý mà ông Phan Hội Yên đã dùng làm ý chính xuyên suốt bài.
Mà theo tôi nghĩ, đó mới là Thắng, cái Thắng của Thuận Thiên và Hòa Nhân.
Cuộc chiến chưa dừng nên ta hãy tiến về phía trước và bỏ mặc những cái bóng đổ dài thê thảm ra đằng sau...
Những lớp hậu duệ, những lớp đàn em mới là những người bạn mới, những chiến hữu mới và là những tâm điểm sáng cho cục diện mới. Chúng ta Thắng vì chính nghĩa nhưng chưa Thành. Ngày nào chúng ta cùng với toàn dân Việt đem được đám bạo quyền Việt cộng ra pháp trường, ngày ấy mới dám gọi là Thành.
Vì thế trong những ngày này tôi luôn theo tâm niệm "Tận nhân lực, Tri thiên mạng".
2 tuần trước đây, chúng tôi có đi viếng và nhang khói các anh các chú ở Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa. Lần nào đi về đó cũng không thể ngăn được nước mắt. Gần 20.000 tử sỹ quốc gia còn tiếp tục bị cầm tù sau chiến cuộc 40 năm, nơi an nghỉ của họ bị ngăn cản tôn tạo cốt để bỏ hoang tiêu điều, thử hỏi biết mấy hờn căm?
Tôi nghĩ, nếu Khánh Ly hay các "sao trăng" nào khác nửa...của một thời Saigon hoa lệ - 2 thời cộng hòa Việt Nam, mà còn nghĩ đến những người đã ngã xuống cho họ từng có được thanh bình, lãng mạn mà viết mà hát thì chắn chắn họ sẽ chẳng bao giờ thỏa hiệp 1 tí gì với cộng sản, cho dù trâng tráo biểu hiện rõ ra hay bởi khôn vặt mà dấu diếm kỹ đi nữa... bởi vì thực chất đó chính là một thứ vong thân, một sự trờ cờ, phản bội đê tiện nhứt mà 1 kiếp người xui rủi lắm mới gặp phải!
Saigon, rạng sáng Oct. 17, 2012
Lê Tùng Châu
-----------------------------------------------
Khánh Ly: Đôi điều nghĩ lại - Phan Hội Yên
Nguồn: DCVOnline, 16-10-2012
Năm 1970-71, trên những nẻo đường xuôi ngược, chiếc cassette nhỏ nhất mà chúng tôi có, cũng đã chiếm hết một phần ba balô hành quân, thế nhưng tôi vẫn mang theo “em” để mổi chiều dừng quân giữa ngút ngàn rừng núi, em tôi đó, ngọt ngào “Chiều một mình qua phố"....hay thánh thót... “Em đứng lên gọi mưa vào hạ....” và thật buồn ... “Xác nào là em tôi, dưới hố hầm nầy”...
Em mang tôi vào những bồi hồi rất nhẹ, để giữa muôn trùng, người Lính còn biết đời mình, có khi còn là một nơi chốn bình an cho nhiều người khác, trong đó có “em”.
“Em” của chúng tôi, không chỉ là Khánh Ly, Thanh Lan, hay Lệ Thu. “Em” của chúng tôi, một thời cho những tiếng hát còn biết chia những trăn trở nhiễu nhương của vận nước, cho dù mỗi một thể hiện có khi còn rất xa mới đến được điễm cần phải găp nhau... “Em” chính là những yêu thương trân trọng, mà rất nhiều “lính lác” như tôi, tín cẩn trao cho những tiếng hát một đời vẫn nhớ.
Và thế, tôi cũng chẳng ngần ngại gì, khi trở về hậu cứ, nuôi những mộng mị của mình bằng một tối thứ Bảy duy nhất mà tôi có thể có giữa hai cuộc hành quân, li cà phê đá, cùng một người bạn, ngồi thật lâu trong “Hội quán Cây Tre” để nghe “em” hát. Dù lúc đó, em đã bận bịu chạy cho kịp giờ ở những nơi khác, nhưng “Em” vẫn hát rất hay, vẫn rất Khánh Ly như trong những cuốn cassette tôi đã mang theo, để đôi lần, tôi đã được nhìn thật gần, khi “em” xuống ngồi với bạn tôi, một chút gật đầu ngần ngại với người lính xa lạ, rồi hồn nhiên khi bạn tôi kéo ghế mời “Mai ngồi chờ anh một chút” khi bạn tôi lên sân khấu.
Khánh Ly của tôi đó, Khánh Ly không chỉ xuất thần với nhạc Trịnh công Sơn, mà phải nói, với tất cả các bài hát mà cô đã chọn để trình bày, của bất cứ nhạc sĩ nào, bài hát đó đã đi rất nhanh vào hồn người thưởng ngoạn. Tôi tin rằng, không có Trịnh công sơn, Khánh Ly vẫn nổi tiếng như cô đang có, mà có khi còn nhẹ nhàng hơn phải mang trên vai gánh oan khiên của người khác.
Tháng tư năm 1975, chúng tôi đã không mất Khánh Ly khi làm người ở lại. Để từ một cõi rất xa vọng về, “Em” từ bên kia đại dương vẫn đau đớn với lời buồn vong quốc... “Sài gòn ơi, tôi đã mất người trong cuộc đời...”(*) “Em” từ chốn quê người vẫn nhắn nhủ “gởi về cho em kẹo bánh thênh thang... Em ăn cho ngọt vì đời nhiều cay đắng...”(**)
Cho đến khi đến được bến bờ tự do sau nhiều năm tù đày, tôi đã nhiều lần ngồi nghe Khánh Ly hát. Cũng rất “Khánh Ly” của thập niên bảy mươi, những tưởng, với những thể hiện như thế, Khánh Ly và rất nhiều người khác đã đoạn tuyệt với đường về, cho dù thật nhiều mời gọi.
Thời gian gần đây, tôi đã không còn thói quen thích nghe Khánh Ly trên sân khấu, vì có lẽ dạo nầy, trước ánh đèn, cô chỉ nói nhiều hơn hát, mà ... quả thật “nói” không phải là điều khánh giả muốn tìm đến với Khánh Ly. Cho đến khi giật mình biết Khánh Ly chuẩn bị về hát ở Việt Nam.
Tôi đã dững dưng khi “hai vì sao’, một ngôi sao nghệ thuật âm nhạc, một ngôi sao bám hờ trên cổ áo đã rất giống nhau khi xum xoe trở về và lăng nhục những người đã ái mộ, hoặc đã từng là thuôc cấp mà không hoàn toàn đồng ý với cách trở về của những vì sao, tôi biết nhân cách của “sao” như thế và chỉ có thế, trước sau gì rồi mèo vẫn hoàn mèo.
Riêng việc về hát hoặc lập nghiệp hẳn ở Việt nam của các Nghệ sĩ khác, theo tôi, đơn thuần chỉ là sinh kế, khi món hàng của họ không còn cao giá sau ba mươi năm chào bán ở hải ngoại, ngay cả Lệ Thu, tiếng hát mà tôi đặc biệt ngưỡng mộ từ lúc nghe cô hát “Bên cầu biên giới” ở phòng trà Queen Bee khoảng năm 1969.
Khánh Ly về hát ở Việt Nam đã là sự thật cho dù cô vẫn chưa chính thức xác nhận, mà có lẽ, với con người và tính cách của Khánh Ly, cô sẽ không xác nhận gì nhiều hơn việc đã ồn ào trên công luận. Sự kiện, đã ít nhiều khơi dậy lên những cảm xúc trái chiều từ thâm tâm rất nhiều người đã yêu tiếng hát của cô, dĩ nhiên trong đó có tôi. Nói là “cảm xúc trái chiều”, cũng khó mà giải thích cho đúng nghĩa khi bừng bừng lửa giận cũng là lúc tiếc nuối ngậm ngùi. Khi muốn chấm câu... “Hết rồi, Khánh Ly” cũng đã ngập ngừng... “có khi mình chưa hiểu hết”...
Với những suy nghĩ như thế, tôi lại ngộ ra nhiều điều mà từ trước tới nay, dù Khánh Hà, Tuấn Ngọc hay rất nhiều ca sĩ khác về nước, đã không nghĩ đến.
Như chúng ta đều biết việc hai chiều xuôi ngược của quá nhiều ca sĩ thay nhau lên sân khấu của cả hai phía trong nước và hải ngoại chắc chắn đã là một phần quan trọng trong kế hoạch thực hiện Nghị quyết 36 của Hà Nội. Người Việt Hải ngoại là mục tiêu chính, nhưng chỉ là tác nhân thụ động, vì chúng ta không thể “Thực hiện nghị quyết” để đối kháng. Thế nhưng, điều mà Hà Nội không nghĩ đến hoặc kiêu căng không tính đến là phản ứng tự vệ của văn hóa, và đó chính là thất bại không lường trước được của “Nghị quyết 36", trên mặt trận văn hóa, văn nghệ.
Dĩ nhiên, khi các ca sĩ hải ngoại về hát, đều phải chọn bài hát và tác giả trong danh mục đã được chính quyền cho phép. Chúng tôi không thể để đọc hết danh mục đó, và người viết cũng không chắc trong đó có “Hà nội, niềm tin và hy vọng”..., hoặc “Trường Sơn đông, Trường Sơn tây”, “Tiếng chày trên sóc Bom bo”- những bài hát chắc chắn không bị cấm ở Việt Nam. Thế nhưng, nếu không nói là tất cả thì cũng hầu hết ca sĩ hải ngoại đều chọn và trình diễn chỉ các bài hát của miền Nam trước 1975, với phong cách trình diễn rất Sài Gòn. Nghĩa là “Nhạc vàng”, và đã được khán giả trong nước nồng nhiệt ủng hộ, không hề có một cuộc biểu tình phản đối nào ở Sài Gòn, Hà Nội hay bất cứ nơi nào khác cho dù do chính quyền tổ chức. (Chính quyền là chuyên viên tổ chức “nhân dân tự phát”). Không ai hát “át tiếng bom rền”... Điều quan trọng là họ về, hoàn toàn tự do, không mang trong chuyến lưu diễn của họ bất cứ nghị quyết nào của của “Việt Nam Hải ngoại". Thế nhưng chính họ, vô tình đã chiến đấu trong mặt trận “văn hóa dân tộc", đối kháng với “văn hóa đảng tính”. Trong thâm tâm, họ biết, và họ đã khẳng định đứng về phía “Nhạc vàng hay nhạc đỏ”.
Ngược lại thì sao?
Dù Đàm Vĩnh Hưng là đoàn viên Thanh niên Cộng sản, hoặc Quang Dũng đã là một giọng ca nam giàu có, hay Mỹ Tâm “diva” gì đó ở Việt Nam, khi ra hải ngoại, họ ý thức được rằng, họ vẫn phải tuân theo đường lối văn nghệ của đảng, vòng kim cô trên đầu họ vẫn nguyên vẹn cho dù họ đang trình diễn trên một sân khấu tự do, thế nhưng, thay vì hát “Em nông trường, anh biên giới” hay “Huyền thoại mẹ”..., họ vẫn chỉ hát những nhạc phẩm của các tác giả Miền Nam trước 1975. Nhạc vàng chính hiệu, vì họ biết chắc, khán giả hải ngoại không thể nghe những tác phẩm âm nhạc chỉ đáng để hát “trên loa phường”, những bài “Nhạc đỏ”. Những bài hát thậm chí làm mất tư cách của họ.
Văn hóa Việt Nam Cộng hòa đã được phía bên kia gom chung vào một giỏ: “Văn hóa phản động - đồi trụy” mà ngay sau tháng 4 năm 1975, kẻ chiến thắng đã quyết liệt tiêu diệt, đốt sách, đốt nhạc hàng đống cao như núi, đốt băng nhựa khói phủ ngập trời. Văn nghệ sĩ miền nam, những “Tên xung kích của chủ nghĩa thực dân mới” như họ gọi, đều lần lượt vào tù. Thế nhưng ba mươi bảy năm sau, họ đã không làm đươc điều họ muốn, ngược lại, chính họ đã bị chinh phục bằng nền văn hóa nhân bản và dân tộc của chúng ta. Việc “nhạc vàng” được công khai yêu chuộng, và các tác phẩm của văn học miền nam được công khai hoặc lén lút tuần tự tái bản, phổ biến, cho dù các tác giả đã từng bị tù đày đã trả lời thỏa đáng câu hỏi “ai thắng ai”.
Không biết con ngáo ộp “Nghị quyết 36” có bao nhiêu chương, bao nhiêu điều, bao nhiệu mặt trận, nhưng trên mặt trận văn hóa, nghị quyết 36 đã hoàn toàn thất bại như đã thất bại ở quốc nội.
Văn hóa Mông Cổ và Mãn Thanh của các nhà nước từng chiến thắng và thống trị Trung hoa đã bị đồng hóa và tan biến vào nền Văn hóa Trung hoa theo quy luật tự nhiên. Có lẽ Hà nội đã không đủ thông minh để chiêm nghiệm điều đó.
Trở về trường hợp của Khánh Ly. Trong một Video clip, cô đã hóa giải rất hay trước thái độ chống đối tại môt chương trình nhạc Trịnh công Sơn được tổ chức ở Nam Cali, không biết Khánh Ly đã có bài hát nào trong bối cảnh chỉ có thể “đối thoại bằng âm nhạc” ở trường hợp sự kiện đó sẽ xẩy ra tại Hà Nội, với một nội dung khác?
Denver, Oct. 2012
Phan Hội Yên
-------------
(*) Nhạc: Nam Lộc
(**) Nhạc: Việt Dzũng
Bài do tác giả gởi. DCVOnline biên tập và minh hoạ.
-
...ba mươi bảy năm sau, họ đã không làm đươc điều họ muốn, ngược lại, chính họ đã bị chinh phục bằng nền văn hóa nhân bản và dân tộc của chúng ta. Việc “nhạc vàng” được công khai yêu chuộng, và các tác phẩm của văn học miền nam được công khai hoặc lén lút tuần tự tái bản, phổ biến, cho dù các tác giả đã từng bị tù đày đã trả lời thỏa đáng câu hỏi “ai thắng ai”...
Thật lâu mới có một bài ngắn, cô đọng và rất đáng đọc. Trước hết xin cám ơn tác giả bài viết: ông Phan Hội Yên
Tôi trích 1 đoạn trong bài (ở bên trên) mà theo tôi, đó mới là tóm tắt.
Không phải tóm tắt bài này, mà là tóm tắt cuộc chiến Việt Nam, tóm tắt cái ngã ngũ, cái hồi kết của cuộc nội chiến -nói riêng, của một quốc gia- và cuộc chiến muôn thuở của Chính - Tà, nói chung.
Các cá nhân A, B, C ...dù một thời từng là nhân vật "đinh", sao hay trăng gì gì đó đi chăng nữa cũng chỉ có một thời thôi, và thời đó của họ qua rồi nếu họ tự chứng tỏ cho thế tục thấy họ chỉ là một đơn vị sống có nhu cầu riêng của cá nhân họ, và tùy thời sẽ thay đổi cho phù hợp cái thôi thúc của nhu cầu đó. Họ thực ra cũng chỉ là quần chúng vô danh và rộng lớn làm nên đời sống này. Đừng trách họ và cũng đừng khinh họ. Thời nào, ở đâu, bao lâu loài người còn quần cư thì vẫn còn nhan nhản những đơn vị sống ấy. Có thể họ biết làm nhạc, biết hát, biết vẽ v.v...nhưng họ chả thể nào BIẾT SỐNG, tức là biết làm người. Càng khó hơn là làm người có tình thương, lòng lân mẫn, có trách nhiệm, và tự trọng. Mà đâu chỉ có các thứ vừa kể với bản thân với người thân...mà còn với đồng bào, với non sông..Có lẽ đòi hỏi như vậy là hơi nhiều phải không?
Nhưng không sao khác hơn được.
Trước ngày mất mấy ngày, nhạc sĩ Nguyễn Hiền chả hề đòi hỏi gì cho bản thân mình mà luôn miệng, dù yếu ớt- nhắc nhở, bày tỏ và kêu gọi bạn bè người thân người hâm mộ xung quanh phải không ngừng nghỉ trong cuộc tranh đấu dẹp bỏ bạo quyền cộng sản.
Hay gần đây nhất, cùng tấm gương lớn đó là Ngục sỹ Nguyễn chí Thiện...
Ta ngưỡng phục những đại nhân này (cũng như nhiều vị khác nữa...) và chớ trách hờn quần chúng. Trong con mắt tôi, Khánh Ly hay Trịnh công Sơn hay Phạm Duy chỉ là mấy cá nhân trong khối quần chúng to lớn VN mà thôi.
Công cuộc mà chúng ta theo đuổi là bền chí đấu tranh quyết đem lại dân chủ công bằng tự do cho VN (mà trừ ra 20 năm miền Nam quốc gia thì người VN chưa bao giờ được hưởng) Khi có tự do rồi thì mới đặt nền móng cho Giáo Dục, và theo sau đó mới mong có bao lớp người Việt biết tự trọng, biết LÀM NGƯỜI.
Cuộc chiến VN chưa dừng, chỉ im tiếng súng một cách bạo cưỡng của cục diện thế giới kể từ 1975, nhưng nó lại mau chóng dời bình diện sang cuộc chiến văn hóa, chính nghĩa hay phi nhân...cho đến nay, tức là 37 năm sau, và chắc là chả ai còn có thể phản bác tính Thắng-Thua của nó như ý mà ông Phan Hội Yên đã dùng làm ý chính xuyên suốt bài.
Mà theo tôi nghĩ, đó mới là Thắng, cái Thắng của Thuận Thiên và Hòa Nhân.
Cuộc chiến chưa dừng nên ta hãy tiến về phía trước và bỏ mặc những cái bóng đổ dài thê thảm ra đằng sau...
Những lớp hậu duệ, những lớp đàn em mới là những người bạn mới, những chiến hữu mới và là những tâm điểm sáng cho cục diện mới. Chúng ta Thắng vì chính nghĩa nhưng chưa Thành. Ngày nào chúng ta cùng với toàn dân Việt đem được đám bạo quyền Việt cộng ra pháp trường, ngày ấy mới dám gọi là Thành.
Vì thế trong những ngày này tôi luôn theo tâm niệm "Tận nhân lực, Tri thiên mạng".
2 tuần trước đây, chúng tôi có đi viếng và nhang khói các anh các chú ở Nghĩa Trang Quân Đội Biên Hòa. Lần nào đi về đó cũng không thể ngăn được nước mắt. Gần 20.000 tử sỹ quốc gia còn tiếp tục bị cầm tù sau chiến cuộc 40 năm, nơi an nghỉ của họ bị ngăn cản tôn tạo cốt để bỏ hoang tiêu điều, thử hỏi biết mấy hờn căm?
Tôi nghĩ, nếu Khánh Ly hay các "sao trăng" nào khác nửa...của một thời Saigon hoa lệ - 2 thời cộng hòa Việt Nam, mà còn nghĩ đến những người đã ngã xuống cho họ từng có được thanh bình, lãng mạn mà viết mà hát thì chắn chắn họ sẽ chẳng bao giờ thỏa hiệp 1 tí gì với cộng sản, cho dù trâng tráo biểu hiện rõ ra hay bởi khôn vặt mà dấu diếm kỹ đi nữa... bởi vì thực chất đó chính là một thứ vong thân, một sự trờ cờ, phản bội đê tiện nhứt mà 1 kiếp người xui rủi lắm mới gặp phải!
Saigon, rạng sáng Oct. 17, 2012
Lê Tùng Châu
-----------------------------------------------
Khánh Ly: Đôi điều nghĩ lại - Phan Hội Yên
Nguồn: DCVOnline, 16-10-2012
Năm 1970-71, trên những nẻo đường xuôi ngược, chiếc cassette nhỏ nhất mà chúng tôi có, cũng đã chiếm hết một phần ba balô hành quân, thế nhưng tôi vẫn mang theo “em” để mổi chiều dừng quân giữa ngút ngàn rừng núi, em tôi đó, ngọt ngào “Chiều một mình qua phố"....hay thánh thót... “Em đứng lên gọi mưa vào hạ....” và thật buồn ... “Xác nào là em tôi, dưới hố hầm nầy”...
Em mang tôi vào những bồi hồi rất nhẹ, để giữa muôn trùng, người Lính còn biết đời mình, có khi còn là một nơi chốn bình an cho nhiều người khác, trong đó có “em”.
“Em” của chúng tôi, không chỉ là Khánh Ly, Thanh Lan, hay Lệ Thu. “Em” của chúng tôi, một thời cho những tiếng hát còn biết chia những trăn trở nhiễu nhương của vận nước, cho dù mỗi một thể hiện có khi còn rất xa mới đến được điễm cần phải găp nhau... “Em” chính là những yêu thương trân trọng, mà rất nhiều “lính lác” như tôi, tín cẩn trao cho những tiếng hát một đời vẫn nhớ.
Và thế, tôi cũng chẳng ngần ngại gì, khi trở về hậu cứ, nuôi những mộng mị của mình bằng một tối thứ Bảy duy nhất mà tôi có thể có giữa hai cuộc hành quân, li cà phê đá, cùng một người bạn, ngồi thật lâu trong “Hội quán Cây Tre” để nghe “em” hát. Dù lúc đó, em đã bận bịu chạy cho kịp giờ ở những nơi khác, nhưng “Em” vẫn hát rất hay, vẫn rất Khánh Ly như trong những cuốn cassette tôi đã mang theo, để đôi lần, tôi đã được nhìn thật gần, khi “em” xuống ngồi với bạn tôi, một chút gật đầu ngần ngại với người lính xa lạ, rồi hồn nhiên khi bạn tôi kéo ghế mời “Mai ngồi chờ anh một chút” khi bạn tôi lên sân khấu.
Khánh Ly của tôi đó, Khánh Ly không chỉ xuất thần với nhạc Trịnh công Sơn, mà phải nói, với tất cả các bài hát mà cô đã chọn để trình bày, của bất cứ nhạc sĩ nào, bài hát đó đã đi rất nhanh vào hồn người thưởng ngoạn. Tôi tin rằng, không có Trịnh công sơn, Khánh Ly vẫn nổi tiếng như cô đang có, mà có khi còn nhẹ nhàng hơn phải mang trên vai gánh oan khiên của người khác.
Tháng tư năm 1975, chúng tôi đã không mất Khánh Ly khi làm người ở lại. Để từ một cõi rất xa vọng về, “Em” từ bên kia đại dương vẫn đau đớn với lời buồn vong quốc... “Sài gòn ơi, tôi đã mất người trong cuộc đời...”(*) “Em” từ chốn quê người vẫn nhắn nhủ “gởi về cho em kẹo bánh thênh thang... Em ăn cho ngọt vì đời nhiều cay đắng...”(**)
Cho đến khi đến được bến bờ tự do sau nhiều năm tù đày, tôi đã nhiều lần ngồi nghe Khánh Ly hát. Cũng rất “Khánh Ly” của thập niên bảy mươi, những tưởng, với những thể hiện như thế, Khánh Ly và rất nhiều người khác đã đoạn tuyệt với đường về, cho dù thật nhiều mời gọi.
Thời gian gần đây, tôi đã không còn thói quen thích nghe Khánh Ly trên sân khấu, vì có lẽ dạo nầy, trước ánh đèn, cô chỉ nói nhiều hơn hát, mà ... quả thật “nói” không phải là điều khánh giả muốn tìm đến với Khánh Ly. Cho đến khi giật mình biết Khánh Ly chuẩn bị về hát ở Việt Nam.
Tôi đã dững dưng khi “hai vì sao’, một ngôi sao nghệ thuật âm nhạc, một ngôi sao bám hờ trên cổ áo đã rất giống nhau khi xum xoe trở về và lăng nhục những người đã ái mộ, hoặc đã từng là thuôc cấp mà không hoàn toàn đồng ý với cách trở về của những vì sao, tôi biết nhân cách của “sao” như thế và chỉ có thế, trước sau gì rồi mèo vẫn hoàn mèo.
Riêng việc về hát hoặc lập nghiệp hẳn ở Việt nam của các Nghệ sĩ khác, theo tôi, đơn thuần chỉ là sinh kế, khi món hàng của họ không còn cao giá sau ba mươi năm chào bán ở hải ngoại, ngay cả Lệ Thu, tiếng hát mà tôi đặc biệt ngưỡng mộ từ lúc nghe cô hát “Bên cầu biên giới” ở phòng trà Queen Bee khoảng năm 1969.
Khánh Ly về hát ở Việt Nam đã là sự thật cho dù cô vẫn chưa chính thức xác nhận, mà có lẽ, với con người và tính cách của Khánh Ly, cô sẽ không xác nhận gì nhiều hơn việc đã ồn ào trên công luận. Sự kiện, đã ít nhiều khơi dậy lên những cảm xúc trái chiều từ thâm tâm rất nhiều người đã yêu tiếng hát của cô, dĩ nhiên trong đó có tôi. Nói là “cảm xúc trái chiều”, cũng khó mà giải thích cho đúng nghĩa khi bừng bừng lửa giận cũng là lúc tiếc nuối ngậm ngùi. Khi muốn chấm câu... “Hết rồi, Khánh Ly” cũng đã ngập ngừng... “có khi mình chưa hiểu hết”...
Với những suy nghĩ như thế, tôi lại ngộ ra nhiều điều mà từ trước tới nay, dù Khánh Hà, Tuấn Ngọc hay rất nhiều ca sĩ khác về nước, đã không nghĩ đến.
Như chúng ta đều biết việc hai chiều xuôi ngược của quá nhiều ca sĩ thay nhau lên sân khấu của cả hai phía trong nước và hải ngoại chắc chắn đã là một phần quan trọng trong kế hoạch thực hiện Nghị quyết 36 của Hà Nội. Người Việt Hải ngoại là mục tiêu chính, nhưng chỉ là tác nhân thụ động, vì chúng ta không thể “Thực hiện nghị quyết” để đối kháng. Thế nhưng, điều mà Hà Nội không nghĩ đến hoặc kiêu căng không tính đến là phản ứng tự vệ của văn hóa, và đó chính là thất bại không lường trước được của “Nghị quyết 36", trên mặt trận văn hóa, văn nghệ.
Dĩ nhiên, khi các ca sĩ hải ngoại về hát, đều phải chọn bài hát và tác giả trong danh mục đã được chính quyền cho phép. Chúng tôi không thể để đọc hết danh mục đó, và người viết cũng không chắc trong đó có “Hà nội, niềm tin và hy vọng”..., hoặc “Trường Sơn đông, Trường Sơn tây”, “Tiếng chày trên sóc Bom bo”- những bài hát chắc chắn không bị cấm ở Việt Nam. Thế nhưng, nếu không nói là tất cả thì cũng hầu hết ca sĩ hải ngoại đều chọn và trình diễn chỉ các bài hát của miền Nam trước 1975, với phong cách trình diễn rất Sài Gòn. Nghĩa là “Nhạc vàng”, và đã được khán giả trong nước nồng nhiệt ủng hộ, không hề có một cuộc biểu tình phản đối nào ở Sài Gòn, Hà Nội hay bất cứ nơi nào khác cho dù do chính quyền tổ chức. (Chính quyền là chuyên viên tổ chức “nhân dân tự phát”). Không ai hát “át tiếng bom rền”... Điều quan trọng là họ về, hoàn toàn tự do, không mang trong chuyến lưu diễn của họ bất cứ nghị quyết nào của của “Việt Nam Hải ngoại". Thế nhưng chính họ, vô tình đã chiến đấu trong mặt trận “văn hóa dân tộc", đối kháng với “văn hóa đảng tính”. Trong thâm tâm, họ biết, và họ đã khẳng định đứng về phía “Nhạc vàng hay nhạc đỏ”.
Ngược lại thì sao?
Dù Đàm Vĩnh Hưng là đoàn viên Thanh niên Cộng sản, hoặc Quang Dũng đã là một giọng ca nam giàu có, hay Mỹ Tâm “diva” gì đó ở Việt Nam, khi ra hải ngoại, họ ý thức được rằng, họ vẫn phải tuân theo đường lối văn nghệ của đảng, vòng kim cô trên đầu họ vẫn nguyên vẹn cho dù họ đang trình diễn trên một sân khấu tự do, thế nhưng, thay vì hát “Em nông trường, anh biên giới” hay “Huyền thoại mẹ”..., họ vẫn chỉ hát những nhạc phẩm của các tác giả Miền Nam trước 1975. Nhạc vàng chính hiệu, vì họ biết chắc, khán giả hải ngoại không thể nghe những tác phẩm âm nhạc chỉ đáng để hát “trên loa phường”, những bài “Nhạc đỏ”. Những bài hát thậm chí làm mất tư cách của họ.
Văn hóa Việt Nam Cộng hòa đã được phía bên kia gom chung vào một giỏ: “Văn hóa phản động - đồi trụy” mà ngay sau tháng 4 năm 1975, kẻ chiến thắng đã quyết liệt tiêu diệt, đốt sách, đốt nhạc hàng đống cao như núi, đốt băng nhựa khói phủ ngập trời. Văn nghệ sĩ miền nam, những “Tên xung kích của chủ nghĩa thực dân mới” như họ gọi, đều lần lượt vào tù. Thế nhưng ba mươi bảy năm sau, họ đã không làm đươc điều họ muốn, ngược lại, chính họ đã bị chinh phục bằng nền văn hóa nhân bản và dân tộc của chúng ta. Việc “nhạc vàng” được công khai yêu chuộng, và các tác phẩm của văn học miền nam được công khai hoặc lén lút tuần tự tái bản, phổ biến, cho dù các tác giả đã từng bị tù đày đã trả lời thỏa đáng câu hỏi “ai thắng ai”.
Không biết con ngáo ộp “Nghị quyết 36” có bao nhiêu chương, bao nhiêu điều, bao nhiệu mặt trận, nhưng trên mặt trận văn hóa, nghị quyết 36 đã hoàn toàn thất bại như đã thất bại ở quốc nội.
Văn hóa Mông Cổ và Mãn Thanh của các nhà nước từng chiến thắng và thống trị Trung hoa đã bị đồng hóa và tan biến vào nền Văn hóa Trung hoa theo quy luật tự nhiên. Có lẽ Hà nội đã không đủ thông minh để chiêm nghiệm điều đó.
Trở về trường hợp của Khánh Ly. Trong một Video clip, cô đã hóa giải rất hay trước thái độ chống đối tại môt chương trình nhạc Trịnh công Sơn được tổ chức ở Nam Cali, không biết Khánh Ly đã có bài hát nào trong bối cảnh chỉ có thể “đối thoại bằng âm nhạc” ở trường hợp sự kiện đó sẽ xẩy ra tại Hà Nội, với một nội dung khác?
Denver, Oct. 2012
Phan Hội Yên
-------------
(*) Nhạc: Nam Lộc
(**) Nhạc: Việt Dzũng
Bài do tác giả gởi. DCVOnline biên tập và minh hoạ.
-
No comments:
Post a Comment
Enter you comment ...